در دهه‌های اخیر، تسلط بر زبان انگلیسی به عنوان یک مهارت جهانی، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در ایران، این موضوع با توجه به گسترش ارتباطات بین‌المللی و نیاز روزافزون به حضور در عرصه‌های علمی و تجاری جهانی و همچنین افزایش علاقه به تحصیل در خارج از کشور و مهاجرت، اهمیتی دوچندان یافته است. در این میان، آزمونهای بین‌المللی زبان انگلیسی که معیاری برای سنجش دانش زبانی افراد به شمار می‌روند، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. از آیلتس و تافل گرفته تا GRE و PTE و MSRT و تولیمو، هر یک از این آزمون‌ها با ساختار و هدف‌گذاری‌های متفاوت، پلی به سوی اهداف تحصیلی و شغلی محسوب می‌شوند. در این مقاله، قصد داریم تا به بررسی جایگاه و نحوه برگزاری آزمونهای بین‌المللی زبان انگلیسی در ایران بپردازیم.
به این منظور، ابتدا مجموعه آزمونهای جامع موجود را به دو دسته آزمونهای دارای مصرف بین المللی و آزمونهای دارای مصرف داخلی تقسیم می‌کنیم که در ادامه به بررسی و شرح هر کدام خواهیم پرداخت.
آزمونهای دارای مصرف بین المللی
اولین دسته از آزمون‌هایی که در این مقاله معرفی می‌کنیم، آزمونهای دارای مصرف بین المللی هستند؛ به این معنی که مدرک قبولی یا نتیجه موفقیت آمیز در این آزمون‌ها ارزش جهانی دارد. به بیان دیگر، با توجه به هدف‌گذاری این آزمون‌ها و همچنین کشورها و مؤسسات آموزشی و کاری، می‌توانید از مدرک خود در همه کشورها استفاده کنید. از جمله این‌گونه آزمون‌ها می‌توان به آیلتس، تافل، دولینگو، GRE و PTE اشاره کرد. البته باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و همچنین هزینه این آزمون‌ها و مسائل جدی موجود برای پرداخت آن، در حال حاضر برای شرکت در این آزمون‌ها راحتی و آزادی عمل ساکنان کشورهای دیگر را نخواهید داشت.
در ادامه به شرح مختصر چند نمونه از این آزمون‌ها می‌پردازیم.
آزمون آیلتس (IELTS)
آیِلتس (با تلفظ AYELTS با فونتیک / aɪelts/) یک آزمون معتبر است که نام آن در واقع سرواژه‌ای از عبارت International English Language Testing System (سیستم بین المللی آزمون زبان انگلیسی) است. برگزارکننده آیلتس، دانشگاه کمبریج انگلستان، شورای فرهنگی بریتانیا و مرکز آیلتس استرالیا است که در سایر کشورها نمایندگان رسمی فراوانی دارد. البته که در کشور ما نیز نمایندگانی وجود دارند، اما به دلایلی که در بالا گفته شد، معمولاً تضمین صددرصدی برای برگزاری آن در موعد مقرر نیست. آیلتس در دو مدل جنرال و آکادمیک برگزار می‌شود. نوع جنرال برای اهداف مهاجرتی و نوع آکادمیک برای تحصیل در کشورهای دیگر مناسب است.
نحوه برگزاری و هزینه آیلتس
مدت زمان آزمون آیلتس تقریباً چهار ساعت است و چند سالی است که در ایران از نوع کاغذی آن (paper-based) خبری نیست و فقط به صورت اینترنتی (computer-based) برگزار می‌شود. در آیلتس هر چهار مهارت اصلی Listening (شنیداری)، Reading (خواندن)، Writing (نوشتن) و Speaking (صحبت کردن) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که البته مرحله سنجش مهارت Speaking معمولاً تا یک هفته قبل و یا بعد از آزمون انجام می‌شود.
بازه نمره آیلتس بین 0 تا 9 است. توجه داشته باشید که چیزی به نام نمره قبولی یا مردودی در آیلتس وجود ندارد. به عبارت دیگر، نمره شما سطح توان زبانی‌تان را نشان می‌دهد و اگر از آن راضی نبودید، باید دوباره در فرصت دیگری در آزمون شرکت کنید. البته که منطقاً نمره 5 را می‌توان متوسط رو به بالا و بیشتر از 6 یا 7 را نمره خوب در نظر گرفت، اما معمولاً هر دانشگاه و موسسه‌ای برای پذیرش، نمره خاصی را اعلام می‌کند که قبل از هر اقدام برای خروج از کشور یا مهاجرت باید از شرایط اعلام شده آگاهی کامل داشته باشید.
هزینه آزمون آیلتس در کشورهای مختلف و بسته به نوع آزمون (آکادمیک یا جنرال) متفاوت است. برای نمونه، هزینه آیلتس آکادمیک در ایالات متحده آمریکا بین 215 تا240 دلار و در نروژ بین 331 تا 337 دلار است. دقت داشته باشید که اعتبار مدرکی که دریافت می‌کنید فقط دو سال است.
آزمون آیلتس به مانند اکثریت قریب به اتفاق آزمونهای بین المللی یک منبع کاملا مشخص ندارد، اما متولی اصلی آن منابعی کاربردی و مفید، مانند مجموعه «آیلتس کمبریج» را منتشر می‌کند که می توانید از آنها استفاده کنید.
آزمون تافل (TOEFL)
تافل (با تلفظ صحیح TOWFL با فونتیک /toʊ.fəl/) که سرواژه عبارت Test of English as a Foreign Language (آزمون انگلیسی به عنوان زبان خارجی) است، یکی دیگر معتبرترین آزمونهای جهانی است که مدرک آن تقریباً در همه کشورها ارزشمند به شمار می‌رود. برگزارکننده این آزمون، بزرگ‌ترین شرکت سنجش و آزمون جهان به نام Educational Testing Service یا ETS است که در ایالات متحده قرار دارد.
اعتبار مدرک تافل
اعتبار مدرک این آزمون هم به مانند آیلتس تنها دو سال است. نکته مهمی که پیش از هر گونه اقدام برای اپلای کردن یا مهاجرت باید انجام دهید توجه به مقتضیات مقصدتان است. برای مثال، با اینکه مدرک تافل بسیار معتبر و ارزشمند است، اما مؤسسات و دانشگاه‌های بریتانیا فقط مدرک آیلتس را می‌پذیرند و تافل را قبول ندارند.
نحوه برگزاری و هزینه تافل
آزمون تافل هم در ایران فقط به صورت اینترنتی (IBT) و نه کاغذی (PBT) برگزار می‌شود که مدت آن نزدیک به سه ساعت و نیم خواهد بود. در آزمون تافل نیز همه مهارت‌های اصلی سنجیده می‌شوند، اما بر خلاف آیلتس، ارزیابی Speaking هم در همان روز آزمون انجام می‌شود.
در تافل هم چیزی به عنوان قبولی یا مردودی وجود ندارد، اما دامنه نمره از 0 تا 120 است. معمولاً نمره بین 85 تا 90 نمره نسبتاً خوبی محسوب می‌شود، اما برای رشته‌هایی مانند پزشکی یا حقوق باید به دنبال نمرات بالاتری باشید.
در حال حاضر هزینه ثبت نام در تافل 225 دلار است که باید توسط کارت‌های بین المللی پرداخت شود. با توجه به این هزینه، چنانچه می‌خواهید برای کسب نمره بالاتر مجدداً در آزمون شرکت کنید حتماً آمادگی لازم را داشته باشید. ضمناً پیش از 12 روز از تاریخ آزمون قبلی نمی‌توان دوباره در آزمون بعدی شرکت کرد.
سازمان سنجش آموزش کشور در سایت خود بخش مخصوصی برای ثبت نام تافل دارد (اینجا) که باید موجودی ووچر آزمون را بررسی و خریداری کنید.
آزمون GRE
متولی برگزاری GRE (سرواژه Graduate Record Examination با همان تلفظ حروف سازنده‌اش) نیز شرکت متولی تافل یعنی ETS است. برای پذیرش در برخی از دانشگاه‌های ایالات متحده به مدرک GRE هم نیاز دارید. GRE برخلاف آیلتس و تافل، بیشتر یک آزمون تخصصی محسوب می‌شود؛ به این معنی که عمدتاً بر رشته‌های خاص تمرکز دارد و عمدتاً در ایران، داوطلبان رشته‌های علوم پایه و مهندسی در این آزمون شرکت می‌کنند.
GRE در دو مدل سابجکت (Subject) و جنرال (General) برگزار می‌شود. ملاک اغلب دانشگاه‌ها برای پذیرش، نوع جنرال است، اما بعضی از دانشگاه‌ها مدرک هر دو آزمون را لازم می‌دانند. ضمناً GRE برای تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکترا) به کار می‌آید و برای مقاطع پایین‌تر کاربردی ندارد.
آزمون GRE جنرال هر ماه برگزار می‌شود، اما نوع سابجکت محدود به ماه‌های سپتامبر، اکتبر و آوریل است. هزینه شرکت در GRE تقریباً 150 دلار خواهد بود. در حال حاضر سازمان سنجش (اینجا کلیک کنید) متولی برگزاری آن در ایران است. اعتبار مدرک GRE پنج سال است.
آزمون PTE
PTE سرواژه Pearson Test of English است که توسط انتشارات پیرسون (Pearson) که ناشر کتاب‌های لانگمن (Longman) است برگزار می‌شود. این آزمون هم اینترنتی برگزار می‌شود و هر چهار مهارت اصلی را می‌سنجد. در وب‌سایت رسمی انتشارات پیرسون صفحه مخصوصی وجود دارد که دانشگاه‌ها و مؤسساتی که مدرک PTE را می‌پذیرند را فهرست کرده است (اینجا کلیک کنید)، هر چند که بهتر است مستقیماً در این رابطه از دانشگاه یا موسسه مقصد پرس‌وجو کنید. متأسفانه این آزمون در ایران برگزار نمی‌شود و برای شرکت در آن باید به کشورهای مجاور سفر کنید. هزینه آزمون PTE در حال حاضر تقریباً 200 دلار است.
آزمون دولینگو (Duolingo)
آزمون دولینگو (DET: Duolingo English Test) ارزش و اعتبار آزمونهای تافل و آیلتس را ندارد و مدرک آن فقط در برخی دانشگاه‌ها در سطح پایین‌تر از تحصیلات تکمیلی پذیرفته می‌شود و اعتبار دو ساله دارد. این آزمون یک ساعت طول می‌کشد و چهار مهارت اصلی زبان انگلیسی، یعنی مهارت‌های گفتاری (speaking)، شنیداری (listening)، خوانداری (reading) و نوشتاری (writing) را ارزیابی می‌کند. نتیجه دولینگو دو روزه آماده می‌شود.
هزینه شرکت در آزمون Duolingo 59 دلار است که باید از طریق سایت آن پرداخت شود.
آزمونهای دارای مصرف داخلی
نتیجه و مدرک این دسته از آزمون‌ها عمدتاً فقط در داخل کشور اعتبار دارد. البته وجود نمره قبولی چنین آزمون‌هایی در رزومه شما می‌تواند نکته مثبتی باشد، اما در عین حال نمی‌توانید برای پذیرش دانشگاه‌های خارجی یا مهاجرت روی آنها حساب کنید.
آزمون MSRT (MCHE)
MSRT سرواژه عبارت Ministry of Science, Research and Technology (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) است که توسط «سازمان امور دانشجویان» وابسته به وزارت مربوطه برگزار می‌شود. این آزمون قبلاً با نام MCHE که سرواژه عبارت The test of Ministry of Culture & Higher Education (آزمون وزارت فرهنگ و آموزش عالی) است شناخته می‌شد. منابع MSRT همان منابع رایج تافل (PBT) است و لذا آن را با نام «تافل کوچک» هم می‌شناسند.
MSRT مخصوص دانشجویان دکترای داخل و همچنین آن دسته از دانشجویان کارشناسی ارشدی است که قصد ادامه تحصیل در خارج را دارند. آزمون MSRT شامل سه بخش «شنیداری»، «ساختار» و «درک مطلب و لغت» است.
آزمون MSRT یکصد سؤال دارد که برای پاسخگویی به آنها 75 دقیقه فرصت خواهید داشت. حداقل نمره قبولی برای مقطع دکترا 50 است که البته در برخی دانشگاه‌ها بین 45 تا 75 متفاوت خواهد بود. برای ثبت نام در این آزمون به این لینک مراجعه نمایید. برای مشاهده تقویم و مکان‌های برگزاری MSRT اینجا کلیک کنید.
آزمون تولیمو (TOLIMO)
تولیمو که سرواژه عبارت Test Of Language by the Iranian Measurement Organizations (تست زبان توسط سازمان سنجش ایران) است، یک آزمون استاندارد تعیین سطح زبان است که به وسیله سازمان سنجش آموزش کشور طراحی و برگزار می‌شود. این آزمون به ویژه برای داوطلبان دوره‌های دکترای داخل و بورسیه دکترای خارج مناسب است.
آزمون تولیمو دارای 140 سؤال است که در مدت دو ساعت باید به آنها پاسخ بدهید. سؤالات در حیطه‌های ساختار و بیان نوشتاری، درک مطلب خوانداری و درک مطلب شنیداری خواهد بود.
محدوده نمره تولیمو بین 310 تا 677 است که بالاتر از 600 عالی، بین 520 تا 599 خوب و بین 480 تا 519 متوسط محسوب می‌شود. نمره زیر 479 ضعیف به حساب می‌آید. نمره بخش تشریحی نیز بین 1 تا 6 است که مجموعاً در کارنامه نهایی ثبت می‌شود. برای ثبت نام در آزمون تولیمو به اینجا مراجعه نمایید.
حرف آخر: آزمونهای بین المللی در ایران
همان‌طور که اشاره شد، آزمونهای تافل، آیلتس، PTE، GRE و Duolingo از جمله آزمونهای بین المللی هستند که مدرک آنها برای همه علاقه‌مندان به تحصیل در کشورهای خارجی یا مهاجرت کاربردی و ضروری است؛ هر چند که ما در ایران برای برگزاری و حتی ثبت نام در آنها آزادی عمل شهروندان کشورهای دیگر را نداریم.
از طرف دیگر و احتمالاً با توجه به همین محدودیت‌ها، آزمونهای داخلی، مانند MSRT و تولیمو از سوی وزارت علوم برگزار می‌شود که کسب مدرک آنها برای دانشجویان علاقه‌مند به تحصیلات تکمیلی در خارج و دکترای داخل الزامی است.
نکته مهمی که در مورد همه این آزمون‌ها وجود دارد، توجه به مقتضیات دانشگاه یا موسسه خارجی است که قصد ادامه تحصیل یا فعالیت در آن را دارید. معمولاً در وب‌سایت همه دانشگاه‌ها و مؤسساتی که پذیرش خارجی دارند بخش مخصوصی وجود دارد که پیش‌نیازهای پذیرش را ذکر می‌کند. ما در زبانتیک پیشنهاد می‌کنیم علاوه بر پیدا کردن این بخش‌ها و مطالعه دقیق آنها، حتماً با بخش پذیرش موسسه مورد نظر ارتباط برقرار کنید (معمولاً از طریق ایمیل) و مستقیماً نیز در مورد شرایط پذیرش از آنها پرس‌وجو نمایید. در نهایت، اگر سؤالی در رابطه با آزمونهای بین المللی در ایران و شرایط خاص آنها دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه‌های همین برگه مطرح کنید. ما با افتخار به همه سؤالات شما پاسخ می‌دهیم. پیروز و سربلند باشید و بمانید.
